Evolusie en die Skepping … alweer

Daar is mens wat om een of ander rede glo dat die wetenskap onversoenbaar is met Christelike geloof. Onlangs het ek weer gelees waar iemand probeer redeneer dat evolusie en die Skepping teenoorgesteld van mekaar is en dat mens nie die evolusie teorie kan aanvaar as mens ‘n Christen is nie. Wel ek verskil.(Noodwendig gaan ek nou dinge hier herhaal waaroor ek alreeds verskeie kere ‘n mondvol kwytgeraak het. Vergeef my asseblief.)

Die Bybel is baie duidelik daaroor dat God die heelal en die mens en diere geskep het, maar die Bybel gee nie juis besonder baie informasie oor hoe God dit gedoen het nie. Nou is daar mense wat probeer om informasie oor hierdie saak uit die Bybel te onttrek deur spesifieke dele van die Bybel baie letterlik te probeer interpreteer. Ongelukkig lees hierdie mens hul Bybels baie selektief, want deur hierdie selektiewe interpretasie veroorsaak hulle dat daar teenstrydighede ontstaan ten opsigte van ander dele.

Een voorbeeld is waar mense beweer dat God die Skepping verrig het bloot deur die woorde te spreek. Dit is gebasseer op Genesis 1 waar God telkens se “Laat daar… wees.” Lees nou egter Genesis 2 en dan word daar gepraat van God wat die mens uit klei vorm. Dit is mos nou duidelik teenstrydig met die intepretasie dat God geskep het deur net te spreek.

Ek glo dat die fisiese megansisme van God se skeppingsaktiwitiet in sy totaliteit nie eers in beginsel vir die mens vertaanbaar is nie. Tog gee God aan ons die vermoë om ten minste ‘n deel daarvan te kan verstaan. Hy gee dit egter nie deur die Bybel nie. Nee Hy gee dit deur die wetenskap. Met die wetenskap kan mens God se skepping bestudeer, die wonder daarvan ervaar, en so God se Naam verheerlik.

Dit is ironies dat die meeste wetenskaplikes ongelowig is. Dit is amper asof God aan hiedie mense sê: “Al glo jy nie in My nie sal jy deur wat jy doen My Naam verheerlik, want jy sal My Skepping onthul sodat die hele wêreld die wonder van My Skepping kan sien.

Nou wat evolusie aan betref. Ek aanvaar biologiese evolusie as die beste teorie wat daar tans bestaan vir die ontstaan van die diversiteit in lewe wat op aarde bestaan. Daar is vir my niks teenstrydig tussen my Christelike geloof en die evolusie teorie nie. Die Bybel vertel ons dat God die diere en die mens op aarde gemaak het. Evolusie vertel vir my hoe God dit gedoen het. Die feit dat God my deur hierdie wetenskaplike werk ‘n venstertjie gee op hoe Hy te werk gegaan het is vir my wonderlik. Die megansimes wat daar aan die werk is, is eenvoudig verstommend. Dit skep by my baie meer ontsag vir God as wat ek sou gehad het as God dit gedoen het bloot deur die woorde te spreek. Dieselfde geld vir die ontwikkeling van die heelal volgens die oerknal teorie.

Laastens wie ek iets noem oor geloof. Baie maal wanneer ek iemand teëkom wat sulke goed glo wat afwyk van my siening, dan los ek die persoon, want ek besef dat wat die persoon glo oor hierdie tipe goed is nie baie belangrik nie. Of jy glo dat die aarde 6000 jaar oud is en of jy glo die aarde is 4.5 miljard jaar oud, is nie wat gaan bepaal of jy hemel toe gaan of nie. Dis of jy glo dat Jesus vir jou sondes gesterf het en weer opgestaan het wat bepaal of jy gered is. Wanneer mens egter hierdie oortuigings gebruik om ander mense te veroordeel en sodoende die deur probeer toemaak vir mense wat oor hierdie onbenullige goed van hulle verskil, dan voel dit vir my ek moet die saak regstel.

“Beam me up Scotty”

Julle ken seker almal hierdie gesegde wat kom uit die TV reeks Star Trek. Miskien het julle al gewonder of die wetenskap dalk daartoe instaat sal wees om tegnologie te ontwikkel wat dit sal moontlik maak vir ‘n mens om so van een plek na ‘n ander ge”beam” te word. Wel ek twyfel of dit ooit heeltemal ‘n realiteit sal word, maar tog bestaan daar in die kleine ‘n proses wat iets wat eers op een plek bestaan het, oor te dra na ‘n ander plek.

Verbeel jou jy het ‘n spesiale boksie waarin jy ‘n kosbare voorwerpie kan stoor. Hierdie voorwerp het ‘n spesiale eienskap. Dit is gekoppel aan ‘n soortgelyk voorwerp in ‘n soortgelyke boksie wat in iemand anders se besit is. Die voorwerpies in hierdie twee boksies het een of ander besondere koppeling met mekaar ten spyte daarvan dat die twee boksies vêr van mekaar af is. Gestel die ander persoon wil vir jou ‘n ander voorwerp wat hy teekom stuur. Dan vat hy die nuwe voorwerp en kombineer dit op ‘n sekere manier met die voorwerp in sy boksie. Daarna vat hy sy selfoon, bel jou en gee vir jou een van 4 kodewoorde. Al wat jy dan hoef te doen is om een van 4 knoppies op jou boksie te druk wat ooreenstem met die kodewoord en siedaar! Die voorwerp in jou boksie het verander in die voorwerp wat die ander persoon vir jou wou stuur.

Klink dit dalk vir jou soos ‘n fantasie storie waar jy verwag om ook nog van towernaars, feetjies en drake te hoor?

Wel behalwe vir ‘n paar beperkings, is dit presies wat mens deesdae kan doen.

Die eerste beperking is dat die voorwerpe ter sprake almal kwantum toestand moet wees. Mens kan nou nie juis veel met so ‘n kwantum toestand in die alledaagse lewe doen nie. Jy kan nie jou hare daarmee kam nie, jy kan nie jou honger daarmee stil nie en jy kan nie eers daarmee dronk word nie. 😉 ‘n Kwantum toestand is iets soos ‘n foton met ‘n spesifieke polarisasie of ‘n atoom in ‘n opgewekde toestand (nee, nie soos in `vrolik’ nie). Verder is hierdie “boksie” waarin die kwantum toestand gestoor moet word, nou nie juis iets wat jy saam met jou strand toe kan vat nie, behalwe as jy in die gewoonte is om ‘n hele wetenskap laboratorium saam met jou strandbal en jou sonbrandolie in te pak.

Die manier waarop die kwantum toestand “gekombineer” moet word, impliseer dat daar ‘n sogenaamde “gesamentlike meting” gedoen moet word op die gestoorde toestand en die toestand wat oorgestuur moet word. In die proses word beide hierdie kwantum toestande vernietig, maar die resultaat van die meting gee een van 4 antwoorde. Hierdie antwoord moet na die persoon met die ander boksie gestuur word. Wat eintlik gebeur is dat die meting die voorwerp wat in die ander boksie is verander het na een van 4 moontlike toestande. Een van die 4 is presies dieselfde as die toestand wat oorgestuur moet word. Die ander drie kan deur ‘n eenvoudige transformasie verander word in die gewensde toestand. Dit is wat die knoppie op die boksie doen en dit is hoekom die resultaat van die meting as ‘n kodewoord oorgestuur moet word. Dis egter nie regtig nodig om die kodewoorde geheim te hou nie want niemand anders kan enigiets met die informasie doen as hulle nie daardie spesiale voorwerp (kwantum toestand) het nie.

Nou hoe is dit moontlik dat ‘n gesamentlike meting tussen twee kwantum toestande wat op een plek in die wêreld gedoen word ‘n ander kwantum toestand op ‘n ander plek in die wêreld kan verander? Die sleutel is geleë in die skep van verstrengelde kwantum toestande. Dit is dieselfde verstrengelde toestande wat nodig is vir die EPR paradoks waaroor ek so tyd terug geskryf het. Die twee spesiale gekoppelde “voorwerpe” in die boksies is dan inderdaad sulke twee verstrengelde kwantum toestande. Weens hul verstrengelde aard veroorsaak ‘n meting op een van die twee dat die ander een verander word.

Hierdie manier om ‘n kwantum toestand te verplaas van een plek na ‘n ander plek, word kantum teleportasie genoem. Dit is in 1993 vir die eerste keer voorgestel en in 1997 deur Anton Zeilinger en sy groep in Oostenryk eksperimenteel verwesenlik.

Vir my is hierdie ‘n fasinerende meganisme, maar of dit ooit eendag daartoe gaan lei dat mens rondge”beam” kan word twyfel ek sterk.

Wiskunde en filosofie

Na aanleiding van ‘n reeks redenasies oor filosofie wil ek graag terugkeer na die onderwerp van die probleem met filosofie.

Voordat daar wetenskap was, was filosofie die beste wat ons gehad het. Die mens het deur die filosofie getoon dat hy ‘n soeke het na kennis. As mens egter na party van die dinge kyk wat hulle daardie tyd mee voorendag gekom het, dan kan mens maar net jou kop skud. Eintlik het filosofie sy sin verloor met die koms van die wetenskap, want die wetenskap bied ons ‘n beter manier om nuttige kennis te bekom.

Maar nou ja, vandag sit ons nogsteeds met filosofie. Meeste van die tyd steur die wetenskap hom nie veel aan die filosowe nie, maar filosowe verwerdig hulle kronies om oor die wetenskap kommentaar te lewer of om aan die wetenskap te probeer voorskryf hoe hulle dinge moet doen.

So tussen die twee het daar egter ‘n ander veld ontwikkel, die prins van wetenskappe, en tog is dit nie regtig ‘n wetenskap nie. Dis seker die eksakste van alle velde van ondersoek: die wiskunde.

Wiskunde handel nie per se oor fisiese goed wat mens in die heelal raakloop nie. Dit handel eerder oor abstrakte konsepte wat mens met hierdie goed kan assosieer. Van getalteorie, geometrie, topologie, algebra, ensovoor, alles het betrekking op abstrakte konsepte wat soms moeilik is om direk met die fisiese heelal en al sy verskynsels te kan vereenselwig.

Tog, ten spyte van hierdie abstrakte aard van wiskunde is dit ondenkbaar om vandag wetenskap te bedryf sonder wiskunde. Dit is die taal waarin wetenskaplike konsepte ondersoek en gekommunikeer word.

Voorbeeld van 'n wiskundige uitdrukking

Waar kom die wiskunde vandaan? Natuurlik is dit grootendeels deur wiskundiges ontwikkel. So dink die wiskundiges dan die hele tyd nuwe wiskunde uit? Wel ja min of meer. En hoe doen hulle dit? Deur ‘n proses van bewysvoerig. Dit is die werksesel van die wiskundiges. Die uitsette van wiskundiges is wiskundige bewyse.

Mens sou dalk dink dat wiskundiges eerder nuwe maniere moet uitdink om berekeninge te doen. Wel implisiet is dit wat gebeur, maar dit is nodig om te kan bewys dat hierdie berekeninge die korrekte antwoorde lewer, of om te weet wat die beperkings is.

Wiskunde bestaan dus uit ‘n versameling van wiskundige stellings wat deur wiskundige bewyse bevestig is. Elkeen van hierdie stellings bevat ‘n stel aannames wat aksiomas genoem word. Die stellings stipuleer dan die een of ander logiese gevolg wat deur die stel aksiomas geïmpliseer word, tesame met ‘n wiskundige bewys wat dit bevestig.

Wiskundige bewyse maak ook baie gebruik van definisies. Hierby word terme of konsepte ingesluit. ‘n Wiskundige definisie moet totaal ondubbelsinnig wees om te verhoed dat daar enige vewarring kan ontstaan.

Die wiskundige stelling kan dan iets wees soos: “gestel ons het ‘n versameling van <sekere> elemente met <hierdie> eienskappe dan kan ons aantoon dat <sus en so> geld.” Natuurlik sal die dele tussen <> spesifieke terme met definitiewe betekenisse bevat.

Nou hoor ek die ander dag dat filosowe wiskunde kritiseer omdat dit alles op aksiomas gebasseer is. Om darem so gebrek aan begrip te openbaar … en dan nog te wil klipgooi as jy in ‘n glashuis bly.

Dit is nie die doel van wiskunde om absolute waarhede te vind nie. Die wiskunde probeer dus nie impliseer dat enige van hierdie aksiomas altyd waar moet wees nie. Dis bloot ‘n geval van as die aksiomas waar is, dan volg die stellings per logiese implikasie. Dit is juis die krag van wiskunde dat mens in die wetenskap op ‘n situasie kan afkom waar daardie spesifieke stel aksiomas geld en dan weet mens dat die hele arsenaal van wiskundige stellings wat op daardie stel aksiomas gebasseer is, tot jou beskikking is in hierdie spesifieke wetenskaplike situasie. Die afbeelding van ‘n stel aksiomas op ‘n fisise situasie impliseer dus ‘n afbeelding van ‘n hele wiskundige veld wat op daardie aksiomas gebou is. Hierdie is dan ook juis die pross wat deurlopend toegepas word in die wetenskap.

Dit werk inderdaad so dat as mens in die wetenskap op ‘n nuwe situasie afkom wat nog nie deur ‘n stel aksiomas in die wiskunde ondersoek is nie dan kan mens hierdie nuwe stel aksiomas self ondersoek of vir die wiskundiges gee om dit te ondersoek. So het Newton byvoorbeeld die differensiaal rekene ontwikkel. Net so word daar tans allerande nuwe wiskunde ontwikkel in snaartoerie.

Wanneer die filosowe van bewyse praat dan is dit heeltemal anders. In die eerste plek probeer hulle absolutes bepaal. Met ander woorde, hulle wil waarhede aflei wat vir alles geld. Noodwendig moet sulke bewyse ook as vertrekpunt sekere aannames maak, maar anders as in die geval van wiskunde moet hierdie aannames noodwendig absoluut waar wees. Net hier het ons ‘n ernstige probleem, want hoe kan mens iets as absoluut waar beskou as dit nie bewys kan word nie en hoe kan mens iets met ‘n bewys as waar bevestig sonder om aannames te maak? Dis nie moontlik nie en daarom is die hele filosofiese poging om sulke absolute waarhede te “bewys” eintlik maar belaglik.

In die tweede plek, as mens nou al gesien het met hoeveel sorgvuldigheid die wiskundiges hul bewysvoering doen, (sommige wiskundige bewyse is letterlike honderde bladsye lank) dan is die manier waarop filosowe hul bewyse lewer eintlik iets om van naar te word. Die spronge wat geneem word van een stap tot die volgende laat jou mond oophang. Daar is soveel verborge aannames wat daar wegkruip.

Die ironie van die saak is dat die filosowe al vir langer as wat die wetenskap bestaan besig is met hierdie oefening en telkens kom hulle agter dat daar iewers fout is, maar hulle het nou nog nie tot die besef gekom dat die hele proses eintlik nutteloos is.

Nee wat, ek dink dis tyd dat ons die filosofie nou maar te ruste neerlê. Dis een ding om met ‘n glasie rooiwyn in die hand te filosofeer oor allerande dinge van die lewe. Dis heeltemal ‘n ander saak om te gaan en hierdie filosofieë as absolute waarhede te probeer bewys.

Evolusie 3: natuurlike seleksie

Daar is baie geleenthede in die lewe waar iets of iemand gemeet word. Wanneer mens ‘n toets skryf dan word mens gemeet aan jou kennis of vaardigheid. Koop iets by ‘n winkel en in die proses word die produk gemeet. Ry met jou kar in die verkeer op ‘n spesifieke pad en die pad se ontwerp word gemeet aan die mate waarin dit die verkeer kan hanteer.

Die volledige meetproses behels natuurlik baie meer. In die baie gevalle is daar een of ander meganisme waardeur die informasie wat geassesseer moet word, ingesamel word. Dan is daar ook die toekenning van enige belonig wat ook al die geval mag wees.

In die natuur is daar ook meetprosesse. Bloot deur besig te wees met alles waarmee plantjies en diertjies kan besig wees, is hulle besig om te meet en om gemeet te word. Die proses is egter in die natuur ingebou. Die diertjies en plantjies funksioneer binne ‘n omgewing en self help hulle om ‘n omgewing te skep waarin al die ander diertjies en plantjies bestaan.

Nou wat word gemeet? Die sukses van elke spesie. Hoe presies word dit gemeet? Deur te toets in watter mate ‘n spesie dit kan regkry om kleintjies te kry. Wat is die gevolg van hierdie meetproses? Biologiese evolusie.

‘n Spesie is nie volkome homogeen nie. Vantevore het ek verduidelik dat daar klein variasies in die geenpoel bestaan wat veroorsaak dat die verskillende lede van ‘n spesie effens verskillend lyk en funksioneer. Hierdie variasies veroorsaak dat die verskillende lede van die spesie verskillend ten opsigte van die meting presteer. Die wat beter vaar kry gemiddeld meer kleintjies en dan word daardie spesieke variasies sterker verteenwoordig in die geenpoel van die volgende geslag. Die meer suksesvolle variasies in die geenpoel word sodoende op natuurlike wyse geselekteer om die geenpoel van die volgende geslag te verteenwoordig.

Hierdie meetproses is ‘n natuurlike interne meetproses in stede van die kunsmatige eksterne meetproses soos die skriftelike toets wat mens skryf om kennis te meet. Dit word natuurlike seleksie genoem om dit van kunsmatige seleksie te onderskei.

Die verandering in die geenpoel van een geslag na ‘n volgende geslag is baie klein, selfs onsigbaar, maar hierdie variasies tel op soos die geslagte op mekaar volg sodat die spesie as ‘n geheel mettertyd totaal anders lyk en funksioneer. Sodoende word nuwe spesies ontwikkel wat totaal anders kan lyk as die spesies waaruit dit ontwikkel het.

Mens mag dalk dink dat die seleksie proses die variasie in die geenpoel al kleiner laat word en elke volgende geslag minder variasie in die geenpoel oor het, of dat die beperkte aanvanklike variasie in die geenpoel die moontlike veranderinge beperk, maar onthou, die meganisme van mutasie is voortdurend besig om nuwe variasies tot die geenpoel by te voeg en om sodoende die beperking uit te brei.

Indien verskillende groepe van ‘n spesie geografies van mekaar geskei raak kan dit gebeur dat die verskillende groepe in verskillende rigtings ontwikkel sodat hulle naderhand verskillende spesies voorstel. Sodoende kan daar vertakkings plaasvind waar een spesie aanleiding gee tot verskillende nuwe spesies.

Rasionele meerderwaardigheid

Die hele idee met my reeks oor die Godsbegrip is om die grootheid en almag van God te probeer beskryf. Ek dink nie ek was tot dusver juis besonder suksesvol nie. Wel, eerlikwaar, hoe kan mens ooit suksesvol wees met so doelwit?

Een van die probleme van die mensdom wanneer dit kom by sy begrip van God is dat hy sukkel om homself uit die pad gestoot te kry sodat hy beter kan sien. Die mens is so beïndruk met homself dat hy nie kan dink dat iets groter as hyself kan wees nie.

Kyk nou byvoorbeeld na die volgende kommentaar:

From the smallest necessity to the highest religious abstraction, from the wheel to the skyscraper, everything we are and everything we have comes from one attribute of man – the function of his reasoning mind.

Hierdie sentiment verwoord die indruk waaronder ‘n groot sektor die mensdom vandag verkeer.

Kom ons dekonstrueer bietjie hierdie kommentaar deur ‘n bietjie hard en indringend na die mens se geskiedeniste kyk. Daar was ‘n stadium lank gelede, voor die wetenskaplike era, wat die dominante kulture van die wêreld oortuig wees dat hulle alles met hulle superiëre intelek kan uitredeneer. As mens egter kyk na die produk van hierdie rasionele pogings, gesien in die lig van wat die wetenskap in die tussentyd onthul het, dan was hierdie oefening in redenasie ‘n totale klug.

Die wetenskaplike metode het ‘n korreksie gemaak tot hierdie proses deur te toon dat mens soms fisies moet gaan kyk hoe dinge werk. Soms is dit nodig dat mens hierdie vrae direk aan die natuur stel deur eksperimente en waarnemings. Dit was dus ‘n tree agteruit wat die mense se rasionele verhewendheid betref — ‘n bekentenis dat mens nie daartoe instaat is om bloot deur sy rasionele vermoëns alles te kan verstaan nie.

Dis sou die mens goed gepas het as hy op daardie stadium toe hy besef het dat die wetenskaplike metode soveel beter is as die suiwer rasionele benadering, sy beperkings besef en aanvaar het en die nodige nederigheid aan die dag gelê het. Instede daarvan het hy vergeet van hierdie tree wat hy moes inboet. Vandag sien hy die wetenskaplike metode weereens volledig as ‘n rasionele oefening, wat dit nie is nie.

Om alles te kroon is die suiwer rasionele benadering weer besig om in te kruip in wat steeds vandag `wetenskap’ genoem word. In die teoretiese fisika kry mens byvoorbeeld ‘n baie groot en omvattende aktiwiteit in snaarteorie wat hoegenaamd geen wetenskaplike bevestiging het nie. Blatante onwetenskaplike konsepte soos veelvuldige heelalle, die oorsaak van die oerknal en dit wat agter die gebeurtenis horison in ‘n gravitasie kolk gebeur word bespreek asof dit deel van wetenskap is. Die grens tussen kennis wat op ware wetenskaplike wyse verkry is en idees wat deur suiwer rasionele pogings opgedis word, vervaag dus.

Daar is noodwendig vrae wat nie deur die wetenskaplike metode beantwoord kan word nie. Vra oor God val in hierdie kategorie. Nou verkeer die mensdom weens sy meerderwaardige indruk van sy rasionele vermoëns onder die indruk dat hy hierdie vrae oor God met ‘n suiwer rasionele benadering kan beantwoord. Leer die mens dan nooit nie? Hy kon nie voor die aanvang van die wetenskaplike metode tot enige sinvolle kennis van die fisiese heelal kom deur ‘n suiwer rasionele benadering nie, nog minder kon hy op hierdie manier iets meer oor God te wete kom. Hoekom sal dit vandag enigsins anders wees? Al wat vorige pogings in hierdie verband tot gevolg gehad het, is dat die resultate van hierdie pogings vandag deur die rasioneel meerderwaardiges uitmekaargetrek word. Daar is niks, geen sinvolle kennis wat die mens vandag het wat op hierdie manier bekom is nie.

Dit wat ons van God weet, weet ons nie oor enige suiwer rasionele oefening nie, ook nie weens enige wetenskaplike eksperimente of waarnemings nie. Wat ons van God weet, weet ons omdat God dit aan ons geopenbaar het, omdat God mense geïnspireer het om oor hom te skryf, omdat God vandag nog deur sy Heilige Gees in die harte van gelowiges tot ons spreek. Hierdie kennis het niks te doen met die mens se reasoning mind nie.

[Deel van die reeks oor Godsbegrip.]